Rady Interesantów Portów w Szczecinie, Świnoujściu i Gdyni, jednym głosem w dniu 31 marca 2020 r. zwróciły się do Ministra Marka Gróbarczyka o wsparcie środowiska portowo-morskiego w ramach przygotowywanych tarcz antykryzysowych.

Treść pisma Rad Interesantów:

Szanowny Panie Ministrze,

W związku z rozprzestrzeniającym się wirusem COVID-19 oraz działaniach podejmowanych przez rząd oraz lokalne administracje państwowe, związanych z zapobieganiem i przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się wirusa a równolegle planach wsparcia dla przedsiębiorców i pracowników, zwracamy się z prośbą o uwzględnienie interesów branży portowo-morskiej w przygotowywanych działaniach.

Ponawiając prośbę z dnia 23 marca 2020 r. skierowaną przez Radę Interesantów Portu Szczecin do Ministerstwa Rozwoju, na ręce Minister p. Jadwigi Emilewicz, wskazujemy, co następuje:

1. Postulujemy, aby w art. 14 ust 1 i 2 Ustawy z dnia 2 marca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych uwzględnione zostały w toku dalszego procesu legislacyjnego przedsiębiorstwa branży morskiej i śródlądowej w ten sposób, iż zapis ten przyjąłby następującą treść:

Art. 14

1. Zarządzający lotniskiem, zarządzający dworcem kolejowym, zarządzający portem morskim lub śródlądowym, operatorzy terminali przeładunkowych, przewoźnik lotniczy, kolejowy lub drogowy a nadto przewoźnik morski lub śródlądowy nie ponoszą

odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, w szczególności za brak możliwości przewozu.

2. Przez okoliczność nadzwyczajną, o której mowa w przepisach:

1) Rozporządzenia (WE) 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia

lotów i uchylającego Rozporządzenia (EWG) nr 295/91;

2) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1177/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. o prawach pasażerów podróżujących drogą morską i drogą śródlądową oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2006/2004;

rozumie się także uzasadnione działania mające na celu przeciwdziałanie COVID-19.

2. Ze względu na ekonomiczne skutki obecnej sytuacji i strategiczne znaczenie portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej wnioskujemy o wprowadzenie zapisu wprost przyznającego podmiotom zarządzającym tymi portami kompetencji w zakresie czasowego zwolnienia z opłat bądź czasowej redukcji opłat portowych, opłat z tytułu użytkowania, najmu, dzierżawy i innych opłat uiszczanych na rzecz podmiotów zarządzających portami przez przedsiębiorstwa żeglugowe i firmy działające w granicach portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Pomocnym byłoby także – na czas trwania kryzysu i ogłoszonego stanu epidemii – odroczenie terminu płatności faktur wystawianych przez Zarządy Portów.

3. Kierując się wytycznymi określonymi w piśmie okólnym Międzynarodowej Organizacji Morskiej Nr 4204/Add.5 z dnia 17 marca 2020 r. dotyczącego wytycznych w zakresie certyfikacji marynarzy, oraz biorąc pod uwagę wyjątkowe i nadzwyczajne okoliczności, Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej wprowadził wytyczne dla marynarzy, armatorów oraz urzędów morskich. Zgodnie z tym umożliwiono tym marynarzom, których dyplomy lub świadectwa przeszkoleń utraciły ważność lub w najbliższym okresie utracą ważność, a tym którzy spełniają warunki do odnowienia na podstawie przepisów rozporządzenia, składanie wniosków do urzędów morskich w formie elektronicznej, pod warunkiem przesłania skanów lub kopii wymaganych dokumentów wraz ze stosownym oświadczeniem. Umożliwiono tej grupie zawodowej przedłużenie świadectw i dyplomów które utraciły ważność 1 marca 2020 r. i później, a wyjątkowe okoliczności spowodowane konsekwencjami COVID-19 uniemożliwiły przedłużenie ważności tych dokumentów, utrzymanie ich ważności do dnia 1 września 2020 r. Podobne rozwiązanie zastosowano dla pilotów morskich.

Stąd postulowane jest rozszerzenie tego rozwiązania o pracowników terminali portowych (w tym pracowników maszyn i urządzeń pod-dozorowych, osób wykonujących pracę w warunkach szkodliwych oraz na wysokościach powyżej 3 m).

Ponadto, przedłużeniu ważności również do dnia 1 września 2020 r. winny być poddane te orzeczenia lekarskie pracowników terminali portowych, których termin upłynął 1 marca 2020 r. lub później.

4. Kolejnym sposobem na poprawę sytuacji firm z branży portowo-morskiej jest rozłączenie płatności należności celnych i podatkowych (VAT).

W postulowanym przez Rady Interesantów Portów rozwiązaniu należności celne płatne byłyby zgodnie z przepisami unijnymi w ciągu 10 dni. Podatek VAT naliczony przy odprawie w procedurze dopuszczenia do obrotu rozliczany byłby w deklaracji miesięcznej VAT-7/JPK/JPK_VDEK. Rozwiązanie dotyczyłoby wszystkich importerów niezależnie od formy zgłoszenia (standardowe czy uproszczone) i niezależnie od tego czy zgłaszającym byłby importer czy przedstawiciel pośredni. Przy obu przedstawicielstwach zniesiona zostałaby solidarna odpowiedzialność za VAT od importu towarów. Takie rozwiązanie byłoby korzystne dla importerów i ich przedstawicieli celnych – wpłynęłoby pozytywnie na płynność finansową tych firm.

Zaproponowane rozwiązanie zachowuje kwotową neutralność dla budżetu. Zmiana ta przyspieszyłaby rotację ładunków w portach i magazynach logistycznych, którym grożą zatory. Podniosłaby też konkurencyjność dostaw przez nasze porty morskie.

5. Zwracamy uwagę, że nadal pozostaje nierozwiązany problem związany z brakiem możliwości egzaminowania z zakresu obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń. Zawieszone zostały egzaminy organizowane przez TDT oraz UTD na operatorów i serwisantów urządzeń niezbędnych do wykonywania przeładunków. Wobec tego postulowane jest, aby w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu do dnia:

a) przedłużyć ważność ww. uprawnień, których termin upłynął w czasie występowania danego stanu, na okres nie dłuższy niż 60 dni od dnia odwołania danego stanu,

b) uruchomić system przeprowadzania egzaminów przez TDT oraz UTD z wykorzystaniem technik teleinformatycznych dla nowych pracowników,

c) dopuścić do egzaminowania praktycznego na zatwierdzonym przez TDT oraz UTD symulatorze takiego urządzenia.

6. Podkreślić także należy kwestię, iż pracownicy będący obcokrajowcami stanowią znaczny odsetek osób zatrudnionych w branży i może pojawić się problem z przekierowaniem tych pracowników do niezbędnych prac i zakładów. Obecnie procedowane przepisy w ramach tzw. tarczy antykryzysowej przewidują automatyczne przedłużenie pozwoleń na pobyt takich pracowników oraz oświadczeń i zezwoleń na wykonywanie przez nich pracy. Rozwiązanie takie należy jednak ocenić jako niewystarczające, albowiem może pojawić się problem, w sytuacji gdy operatorzy portowi chcieliby lub, przy deficycie wykwalifikowanych obecnych pracowników, musieliby skorzystać z pracowników będących obcokrajowcami. Wyżej wskazane dokumenty wystawiane są wyłącznie na konkretne stanowisko i konkretnego pracodawcę, a tym samym brak jest możliwości pełnego wykorzystania potencjału tych pracowników stosownie do potrzeb pracodawcy. W tej sytuacji postulowane jest aby, w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu na okres nie dłuższy niż 60 dni od dnia odwołania danego stanu:

a) uznawać za wystarczające oświadczenia oraz zezwolenia na rzecz innych podmiotów,

b) nie wiązać wyznaczonych przez pracodawcę prac z oświadczeniem lub zezwoleniem, a jedynie z ich potwierdzonymi kwalifikacjami i umową.

W reakcji Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w piśmie z dnia 3 kwietnia 2020 r. zakomunikowało, iż podejmuje działania mające na celu uwzględnienie branży w rządowych projektach przepisów dot. przeciwdziałania skutkom epidemii COVID-19, a decyzję o czasowej redukcji czynszów i opłat uzależniło od woli i uprawnień podmiotów zarządzających portami.

Treść reakcji przekazanej z MGMiŻŚ:

 

w nawiązaniu do Państwa pism z dnia 31 marca 2020 r. zawierających prośbę  o uwzględnienie interesów branży portowo-morskiej w przygotowywanych przez Rząd działaniach w związku  z pandemią koronawirusa COVID-19, odnosząc się do Państwa postulatów uprzejmie informuję, że Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej podejmuje działania mające na celu uwzględnienie branży w rządowych projektach przepisów dot. przeciwdziałania skutkom epidemii COVID-19.

 

Jednocześnie, w odniesieniu do kwestii czasowej redukcji opłat portowych lub opłat z tytułu najmu, dzierżawy i innych opłat uiszczanych na rzecz podmiotów zarządzających portami, uprzejmie informuję, że nie ma konieczności wprowadzania takich przepisów, gdyż obecnie obowiązujące przepisy, w tym przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz.U. z 2017 r. poz. 1933 z późn. zm.), dają takie uprawnienia podmiotom zarządzającym portami.

 

Niemniej jednak należy wskazać, że podmioty zarządzające portami są również spółkami prawa handlowego i tak samo dotyczy ich obecna sytuacja związana z ogłoszoną przez Międzynarodową Organizację Zdrowia pandemią koronowirusa SARS-CoV-2 oraz jej skutki. Z uzyskanych z tytułu opłat portowych i dzierżaw środków podmioty zarządzające portami realizują wiele inwestycji, których harmonogram powinien być utrzymany. Brak środków, a w konsekwencji zaburzenie realizacji planu inwestycji, skutkować będzie pogorszeniem sytuacji interesantów i użytkowników portów.

W efekcie pomoc kierunkowa – strukturalna dla tego sektora gospodarki nie została udzielona.

Przedsiębiorstwa i firmy mogły jedynie ubiegać się o takową, odnosząc się do ogólnych zapisów kolejnych tarcz antykryzysowych.